رهنگ رانندگی، حتما این اصطلاح را بارها در جملات دیگران شنیده اید. در سال های اخیر فرهنگ رانندگی در جامعه ما اندک اندک نمود پیدا کرده است و از سطح روشنفکر و قانونمند اجتماعی آغاز و بین تمام اقشار اجتماعی، در حال توسعه است. در دنیای امروز، اتومبیل یکی از وسایلی است که نیاز انسان را به خود هر لحظه بیشتر و بیشتر می کند و انگیزه برخورداری از آن بین خانواده ها روز به روز افزایش می یابد.

همه ما خواهان اتومبیل های مدل بالا و گران قیمت هستیم و در رویاهایمان آن ها را جستجو می کنیم یا دست کم سعی  می کنیم تا در اولین فرصت ممکن، در حد توانایی خود اتومبیلی تهیه کنیم و تا از رانندگی با آن لذت ببریم. احساس برخورداری از یک اتومبیل زیبا و پیشرفته از جانب خانواده ها به علت سهولت در رفت و آمد، ایجاد راحتی و رفع سختی و مشکلات تردد به وجود می آید اما جالب است بدانید برخورداری از یک اتومبیل گران قیمت و پیشرفته در تصور برخی افراد، نوعی افتخار و سربلندی محسوب می شود و اغلب آن را نشانه شخصیت و ارزش اجتماعی خود می دانند. این آدم ها افتخار خود را در دارایی هایشان می بینند و از طریق آن ها دستاورد موفقیت های خود را به رخ دیگران می کشند.

در این میان اتومبیل زیبا و گران قیمت ابزار خوبی برای نشان دادن افتخارات این افراد به دیگران می باشد غافل از این که موفقیت و ارزش اجتماعی انسان، تنها صرف داشتن دارایی یا یک اتومبیل گرانقیمت نیست. در فرهنگ رانندگی و اتومبیل داری، نحوه رانندگی و روش استفاده افراد از اتومبیل است که شخصیت اجتماعی آن ها را رتبه بندی می کند.
همان طور که گفته شد برخلاف تصور برخی از آدم ها، نحوه رانندگی با اتومبیل بیش از ظاهر آن می تواند فرهنگ و سطح اجتماعی فرد را نمایان سازد. زیرا چگونگی رانندگی با اتومبیل، به خوبی نشان دهنده وجوه مختلف شخصیتی و رفتاری و درک اجتماعی یک انسان می باشد.

در واقع نحوه رانندگی نمونه ای بارز از اخلاق اجتماعی شماست، چرا که رعایت قانون و مقررات، احترام به حقوق دیگران، کنترل اعصاب فردی در مقابل محرک های ترافیکی و میزان پاکیزگی و سلامت اتومبیل و ایجاد فضای آرام برای سرنشینان و رانندگان دیگر ، همگی نمونه هایی از رفتار اجتماعی راننده است که در هنگام رانندگی ناخودآگاه از شخصیت واقعی او منعکس می شود و میزان رعایت موارد مختلف اجتماعی توسط وی را مشخص می کند.

رفتارهایی که موجب تخریب شخصیت افراد هنگام رانندگی می شود

اخیرا با افزایش توجه افراد به اتومبیل، رفتارهای جالبی از رانندگانی که سعی دارند با اتومبیل یا شیوه رانندگی خود نظر دیگران را جلب کنند، سر می زند. آنها معمولا با سرعت و سبقت غیرمجاز و هراس انگیز و انجام حرکات نمایشی در محل هایی که رانندگان معمولی و خانواده دیگران در آن رهگذرند،لجبازی با دیگر رانندگان، سعی بر جذب افراد خاص و جلب توجه اطرافیان دارند.

اما این کار نه تنها جذاب و شاهکار نیست بلکه نشانه ضعف فرهنگی و عدم کنترل فردی نیز به شمار می رود.در هیچ کجای قوانین رانندگی یا اجتماعی درج نشده است که استفاده از عینک دودی و یا سیستم صوتی پرقدرت با صدایی فراتر از مافوق صوت و همچنین استفاده از شیشه های تیره، پرده عقب خودرو یا لامپ های غیر مجاز، سرعت و سبقت های حادثه آفرین و خطرناک، نصب بوق های گوشخراش و استفاده عمدی و بی مورد از آنها، اتومبیل و رانندگی افراد را به نوعی هنر و افتخار تبدیل می کند.

بوق زدن های بی مورد و متوالی، استفاده غیر مجاز از نوربالا، لجبازی با دیگر رانندگان، مسدود کردن راه، سبقت از سمت راست، عدم استفاده از چراغ راهنما، توقف در محل های غیر مجاز یا در عرض خیابان، تجاوز به خط عابرپیاده، عدم رعایت فاصله قانونی با اتومبیل جلویی ، انجام حرکات نمایشی، نوربالا زدن های پیاپی، ایجاد وحشت و استرس در رانندگان دیگر و بیرون انداختن زباله از مواردی هستند که بی توجهی به آن ها نشانه عدم آشنایی با فرهنگ صحیح رانندگی و ضعف شخصیتی راننده محسوب می شود                                    .
درست است با انجام این موارد می توان توجه دیگران را به خود جلب کرد، حتی برخی این کارها را شاهکار یا جرات و جسارت خارق العاده می پندارند و از شما تعریف و تمجید می کنند اما این توجهات در ذهن افراد قانونگرا و دارای اعتبار اجتماعی بار منفی دارد و در نظر اغلب آدم ها نشانه بی فرهنگی و ضعف اخلاقی به شمار می آید.یک ضرب المثل آلمانی می گوید: روش رانندگی خود را به من نشان ده تا بگویم تو کیستی.

شناخت شخصیت افراد از طریق نحوه رانندگی آن‌ها                                 

اگر زندگی شخصی فرد نشانه‌هایی از صبر و حوصله، دور اندیشی و ملاحظه وضعیت دیگران را داشته باشد، به همین روش نیز رانندگی خواهد کرد؛ اگر زندگی شخصی او از این مشخصات دور باشد و این ویژگی‌های مطلوب را نداشته باشد، رانندگی او میزان تصادفات زیادتری را نسبت به رانندگی شخص استوار و محکم خواهد داشت.

یافته‌های یک پژوهش در کشور نشان داد که رانندگان حادثه‌ساز، شخصیت «روان‌رنجور» دارند. به گزارش ایسنا، حوادث رانندگی، سالانه موجب مرگ یک میلیون و دویست هزار نفر و آسیب‌دیدگی بیش از پنجاه میلیون نفر در سراسر جهان می‌شود.

ادامه روند رشد تصادفات در کشورهای با درآمد پایین                               

پژوهش‌ها مؤید آن است که 85 درصد از این مرگ و میرها و 90 درصد از معلولیت‌های سالانه حاصل حوادث رانندگی، متعلق به کشورهای کم درآمد یا با درآمد متوسط بوده است. این درحالیست که مرگ ناشی از حوادث رانندگی تا سال 2020 در کشورهای با درآمد بالا 30 درصد کاهش خواهد یافت؛ اما در کشورهای با درآمد پایین و متوسط همچنان روند افزایشی خود را حفظ خواهد کرد.

تصادفات جاده‌ای سومین عامل مرگ و میر در      2020

تصادفات با خودرو و صدمات ترافیکی، نهمین عامل مرگ و میر در جهان محسوب می‌شوند که در پیش‌بینی صورت پذیرفته برای سال 2020، تصادفات جاده‌ای، سومین عامل مرگ و میر، بعد از بیماری‌های قلبی و افسردگی مزمن خواهد بود.
تجزیه و تحلیل تصادفات جاده‌ای ایران هم نشان می‌دهد مهم‌ترین عامل بروز تصادفات رانندگی «عامل انسانی» است. عوامل انسانی، شامل دامنه گسترده‌ای از عوامل جمعیت شناختی و مهارت‌های روانی حرکتی رانندگان و خصوصیات شخصیتی آن‌ها می‌شود.

 75 درصد از حوادث جاده‌ها مربوط به صفات شخصیت انسان است             

با توجه به این که علت اصلی 70 درصد از ضایعات ترافیکی، مربوط به عامل انسانی است، آمارهای جدید نشان می‌دهد 75 درصد از حوادث جاده‌ها مربوط به صفات شخصیت انسان است. به عبارتی، اگر زندگی شخصی فرد نشانه‌هایی از صبر و حوصله، دور اندیشی و ملاحظه وضعیت دیگران را داشته باشد، به همین روش نیز رانندگی خواهد کرد؛ اگر زندگی شخصی او از این مشخصات دور باشد و این ویژگی‌های مطلوب را نداشته باشد، رانندگی او میزان تصادفات زیادتری را نسبت به رانندگی شخص استوار و محکم خواهد داشت.
تحقیقات گذشته نشان داده‌اند گروه خاصی از افراد، دارای آمار تصادفات رانندگی بیشتری هستند و این گروه با دیگران در برخی از ویژگی‌های شخصیتی، متفاوتند.

رانندگان حادثه‌ساز چه صفات شخصیتی دارند؟                                       

در همین زمینه پژوهشگران کشور تحقیقی را با هدف شناسایی عوامل شناختی و شخصیتی رانندگان حادثه‌ساز و غیر حادثه‌ساز بر روی 100 راننده مرد 20-60 سال استان تهران انجام دادند. در گروه اول 50 راننده حادثه‌ساز که خودرو یا گواهینامه آنان توسط مأموران نیروی انتظامی‌ضبط شده بود و برای باز پس گرفتن آن به ستاد ترخیص خودرو گواهینامه آمده بودند، انتخاب شدند.

همچنین در گروه دوم 50 راننده مرد که هیچ‌گونه تخلفی تا زمان پژوهش در سوابق آن‌ها درج نشده بود، از 10 تاکسی سرویس استان تهران به شکل تصادفی ساده انتخاب شدند و صفات شخصیتی رانندگان حادثه ساز و غیر حادثه ساز اندازه‌گیری شد.

روان‌رنجوری رانندگان حادثه‌ساز                                                                  

نتایج پژوهش نشان داد بین دو گروه رانندگان حادثه‌ساز و غیر حادثه‌ساز از لحاظ صفت روان رنجوری و 4 مورد از خرده مقیاس‌هایش (اضطراب، پرخاشگری، تکانش گری و آسیب‌پذیری) تفاوت معنادار وجود دارد. بنابراین با توجه به میانگین صفت روان‌رنجوری و خرده مقیاس‌های آن می‌توان بیان کرد: اضطراب، پرخاشگری، تکانش گری، آسیب‌پذیری و روان رنجوری در رانندگان حادثه‌ساز، به طور معنی‌دار بالاتر از رانندگان غیر حادثه‌ساز است.

هیجان خواهی و برون‌گرایی                                                                        

نتایج تحقیق همچنین نشان داد بین دو گروه رانندگان حادثه‌ساز و غیر حادثه‌ساز، از لحاظ صفت برون‌گرایی و دو مورد از خرد مقیاس‌هایش (هیجان‌خواهی و فعالیت) تفاوت معنادار وجود دارد. با توجه به میانگین صفت برون‌گرایی و خرد مقیاس‌های آن می‌توان بیان کرد فعالیت، هیجان‌خواهی و صفت برون‌گرایی در رانندگان حادثه‌ساز، به طور معنی‌داری بالاتر از رانندگان غیر حادثه‌ساز بود.
همین یافته‌ها حاکیست: بین دو گروه از لحاظ ویژگی گشودگی و سه مورد از خرد مقیاس‌هایش (ارزش‌ها، احساسات و اعمال) تفاوت معنادار وجود دارد و با توجه به میانگین صفت گشودگی و خرده مقیاس‌های آن می‌توان نتیجه گرفت: احساسات، اعمال، ارزش‌ها و صفت گشودگی در رانندگان غیر حادثه‌ساز، به طور معنی‌دار بالاتر از رانندگان حادثه‌ساز است.

وجدانی بودن                                                                                       

همچنین بین دو گروه از لحاظ صفت وجدانی بودن و سه مورد از خرده مقیاس‌هایش (پشتکار، وظیفه‌شناسی و محتاط بودن) تفاوت معنی‌دار وجود داشت و با توجه به میانگین صفت وجدانی بودن و خرده مقیاس‌های آن، این تحقیق نتیجه گرفته است که وظیفه‌شناسی، پشتکار، محتاط بودن و در مجموع، صفت وجدانی بودن در رانندگان غیر حادثه‌ساز به طور معنی‌دار بالاتر از رانندگان حادثه‌ساز است.
یافته‌ها همچنین حاکیست: از نظر میزان خطای ارائه پاسخ، بین رانندگان حادثه‌ساز و غیر حادثه‌ساز تفاوت معناداری وجود دارد. با توجه به میانگین خطای ارائه پاسخ در دو گروه، می‌توان بیان کرد خطای ارائه پاسخ در رانندگان حادثه‌ساز، به طور معنی‌داری بالاتر از رانندگان غیر حادثه‌ساز است.

نتایج نشان داد که از نظر خطای حذف، بین رانندگان حادثه‌ساز و غیر حادثه‌ساز تفاوت معنادار وجود دارد و با توجه به میانگین خطای حذف دو گروه، می‌توان بیان کرد خطای حذف در رانندگان حادثه‌ساز، به طور معنی‌داری بالاتر از رانندگان غیر حادثه‌ساز است. همین‌طور از نظر جستجوی صحیح بین رانندگان حادثه‌ساز و غیر حادثه‌ساز، تفاوت معنادار وجود داشته است بنابراین چنین نتیجه گرفته می‌شود که جستجوی صحیح در رانندگان غیر حادثه‌ساز، به طور معنی‌داری بالاتر از رانندگان حادثه‌ساز است.

 زمان واکنش                                                                                             

بر اساس این یافته‌ها، از نظر زمان واکنش بین رانندگان حادثه‌ساز و غیر حادثه‌ساز، تفاوت معنادار وجود داشته و با توجه به میانگین زمان واکنش در دو گروه، باید گفت زمان واکنش در رانندگان حادثه‌ساز، به طور معنی‌داری بالاتر از رانندگان غیر حادثه‌ساز است.                                     
) هم چنین این رانندگان از لحاظ صفت برون گرایی و هیجان خواهی و فعالیت تفاوت زیادی با رانندگان غیر حادثه ساز دارند.همین یافته ها حاکی از آن است که بین این دو گروه از لحاظ ویژگی گشودگی و ارزش ها و احساسات و اعمال به طور معنا داری تفاوت هایی وجود داردبه طوریکه در رانندگان غیر حادثه ساز این موارد بسیار بالاتر و بیشتر است(

 رانندگان حادثه‌ساز روان رنجورند

 این تحقیق نتیجه گرفته است رانندگان حادثه ساز، ویژگی روان‌رنجوری بالاتری نسبت به رانندگان غیر حادثه‌ساز دارند. روان رنجوری با صفاتی مثل اضطراب، پرخاشگری، آسیب‌پذیری، تکانشگری و عواطف منفی همراه است و رانندگانی که حادثه‌ساز هستند، طبیعتاً باید ویژگی‌های مذکور در آن‌ها بیشتر باشد. تعجب‌آور نیست که این افراد تصادفات رانندگی بیشتری دارند و مقررات راهنمایی و رانندگی را نسبت به رانندگان غیر حادثه‌ساز بیشتر زیر پا می‌گذارند.

تخلف به خاطر ارضای حس ماجراجویی

تحقیق حاضر همچنین نشان داد صفت برون‌گرایی در رانندگان حادثه‌ساز، بالاتر از رانندگان غیر حادثه‌ساز است. افراد برون‌گرا دارای ویژگی‌هایی از قبیل خطرپذیری، فعالیت بالا، هیجان‌خواهی، ماجراجویی، شاد خویی، شوخ طبعی، سرزندگی، انرژیک بودن و پرحرفی هستند. این افراد برای ایجاد انگیختگی و احساس لذت و ارضای حس ماجراجویی خودشان به طور مکرر، مرتکب تخلفات رانندگی و به تبع آن رفتارهای رانندگی پرخطر می‌شوند.

 عوامل محیطی تأثیرگذار بر روان‌رنجوری رانندگان                                    

با توجه به نتایج به دست آمده در این تحقیق می‌توان گفت پنج عامل شخصیتی شامل رنجوری، برون‌گرایی، وجدانی بودن و گشودگی، قدرت پیش‌بینی رانندگان حادثه‌ساز را دارد. شکی نیست که عوامل شخصیتی و شناختی نظیر توجه، بر رفتار رانندگی انسان‌ها و حادثه‌ساز بودن آن تأثیر می‌گذارد، اما عوامل دیگری نظیر برخی از عوامل محیطی از قبیل آلودگی هوا، آلودگی صوتی، ترافیک سنگین، تردد عابران و غیره، می‌توانند بر ویژگی‌های شخصیتی به خصوص بر بعد روان رنجوری انسان‌ها اثر گذاشته و آن را تخفیف یا تشدید می‌کند؛ پس عوامل محیطی به خصوص در شهر تهران، خود می‌تواند عامل روان رنجوری را در رانندگان، بالا برده و در نتیجه تعداد تخلفات و به تبع آن تصادفات رانندگی را افزایش دهند.                                                    
همین‌طور عوامل دیگری مانند ورود بی‌رویه خودرو، عدم توسعه? شبکه? جاده‌ها یا به عبارتی دیگر ناموزونی رشد خودروها با اقدامات راه‌سازی، استفاده وسیع از وسایل نقلیه، فرهنگ ترافیکی پایین (عدم استفاده از کمربند ایمنی، صندلی‌های ایمنی کودکان و عدم استفاده از کلاه‌های ایمنی دوچرخه سواران و موتورسواران) در این مهم بی‌تأثیر نیست.

 صدور گواهینامه‌ها بدون توجه به صلاحیت رفتاری رانندگان                         

نتایج بررسی‌ها در ایران در خصوص مسیر ارائه گواهینامه رانندگی، به متقاضیان نشان می‌دهد که در حال حاضر تنها شاخصه‌ها برای اعطای گواهینامه به افراد، یادگیری فنی و آزمون‌های عملی است؛ اما آیا داشتن دید خوب و صرفاً کنترل خودرو در امتحانات شهری، می‌تواند ملاک صلاحیت افراد در رانندگی باشد؟

ناشناخته ماندن سهم تأثیرات حالات روانی، توجه و شخصیت افراد در رانندگی موجب شده رانندگی غیر اصولی، بدون کیفیت و خطر آفرین رواج یابد.
نتایج به دست آمده در تحقیق حاضر نشان داد که ویژگی‌های شخصیتی و کارکرد توجه می‌تواند بر رفتار رانندگی تأثیرگذار باشد. بنابراین با توجه به اهمیت ارزیابی‌های روان‌شناختی (شخصیت و توجه) توصیه شده است جهت کاهش تکرار تصادفات و رفتار رانندگی ایمن‌تر، رانندگان هنگام اخذ گواهینامه و حتی بعد از آن تحت ارزیابی‌های روان‌شناختی نیز قرار گیرند.